Na cukrzycę cierpi ok. 30-40% osób po 65. roku życia. Nawet jeśli Twój podopieczny nie zmaga się z tą chorobą, z powodu zmian w gospodarce węglowodanowej związanych z procesem starzenia najprawdopodobniej znajduje się w grupie ryzyka. Na co warto zwrócić uwagę, by pomóc seniorowi jak najdłużej zachować dobre samopoczucie? Czym jest cukrzyca i o czym należy pamiętać w przypadku opieki nad osobami starszymi?
Czym jest cukrzyca?
Cukrzyca to przewlekła choroba związana z zaburzeniami produkcji lub działania insuliny (wydzielanej przez trzustkę). Wyróżnia się dwa główne rodzaje cukrzycy:
- cukrzyca typu I (insulinozależna) – diagnozowana głównie u dzieci i ludzi młodych;
- cukrzyca typu II (insulinoniezależna) – to najczęściej występujący rodzaj cukrzycy u osób starszych. W tym wypadku wysoki poziom cukru we krwi nie wynika z braku insuliny, lecz z jej niewłaściwego działania;
Nieleczona, nierozpoznana cukrzyca może prowadzić do poważnych powikłań, m. in. uszkodzenia lub niewydolności nerek oraz chorób serca i układu krążenia, a nawet udaru mózgu.
Czynniki zwiększające ryzyko wystąpienia cukrzycy
Choć ryzyko zachorowania na cukrzycę typu II rośnie z wiekiem, pewne czynniki mogą zwiększyć prawdopodobieństwo zachorowania. Należą do nich m. in.:
- nadwaga oraz otyłość (zwłaszcza brzuszna),
- brak aktywności fizycznej,
- niewłaściwa dieta,
- nadciśnienie tętnicze,
- wysoki poziom cholesterolu.
Jak rozpoznać objawy?
Warto pamiętać, że cukrzyca typu II może przez wiele lat nie dawać żadnych jednoznacznych objawów. Często jej symptomy bywają mylone z dolegliwościami typowymi dla innych schorzeń lub po prostu bagatelizowane i przypisywane wiekowi. Dlatego jeśli dostrzeżesz je u swojego podopiecznego, koniecznie porozmawiaj o tym z rodziną seniora lub lekarzem specjalistą.
Twoje podejrzenia powinny wzbudzić:
- zaburzenia wzroku,
- częste oddawanie moczu,
- nawracające infekcje (głownie układu moczowego) oraz zakażenia grzybicze,
- wzmożone pragnienie,
- zwiększony apetyt,
- zaburzenia snu,
- ogólne osłabienie organizmu,
- problemy z gojeniem się ran,
- gwałtowna utrata wagi,
- zmiany skórne.
Trzy filary leczenia
Jeśli u Twojego podopiecznego zostanie zdiagnozowana cukrzyca, najważniejsze, co możesz zrobić, to pomóc mu ściśle stosować się do zaleceń lekarza. Na leczenie cukrzycy składają się zazwyczaj trzy elementy:
Regularne przyjmowanie leków
Dbaj o to, by Twój podopieczny nie zapominał o przyjmowaniu leków – ważne jest, by pilnować odpowiednich dawek i określonych pór zaleconych przez lekarza. Zwracaj także szczególną uwagę na planowane wizyty lekarskie, a także terminy zalecanych badań okresowych (także okulistycznych).
Przestrzeganie zdrowej diety
Również w tym wypadku ogromne znaczenie ma regularność – najlepiej sprawdzą się mniejsze porcje, ale o stałych porach. Zadbaj o to, by posiłki były przygotowywane w odpowiedni sposób – zamiast smażenia wybierz gotowanie na parze lub duszenie, co pozwoli zmniejszyć ilość tłuszczu i zbędnych kalorii.
Inna ważna wskazówka to ograniczenie soli i cukru w diecie seniora. Nie oznacza to jednak, że musisz całkowicie zrezygnować z przyprawiania potraw – sól możesz z powodzeniem zastąpić np. ziołami.
Staraj się tak komponować posiłki, by zamiast węglowodanów prostych wybierać złożone (np. kasze, ciemne pieczywo). Idealnie sprawdzą się również zdrowe tłuszcze (zawarte m. in. w rybach czy orzechach), chude mięso, warzywa. Bądź ostrożny zwłaszcza w przypadku owoców. Pamiętaj, by również w tym aspekcie ściśle współpracować z lekarzem.
Dbanie o aktywność fizyczną
Regularny wysiłek fizyczny może przyczynić się do zmniejszenia insulinooporności. Ważne, by był dostosowany do możliwości seniora – dobre rezultaty mogą przynieść np. regularne spacery lub marsz. Jeśli ogólny stan zdrowia Twojego podopiecznego na to pozwala, staraj się motywować go do aktywności fizycznej. Nawet lekka gimnastyka przez 15-30 minut dziennie może pozytywnie wpłynąć na stan zdrowia seniora.
Wahania poziomu cukru
Co wtedy, gdy mimo skrupulatnego przestrzegania zaleceń u Twojego podopiecznego dojdzie do hipo- lub hiperglikemii?
Hipoglikemia to nagły spadek poziomu cukru we krwi. Rozpoznasz go po osłabieniu, zawrotach głowy, drżeniu rąk oraz nagłej zmianie nastroju (mogą to być skrajne emocje, agresja, płacz). Czasem bywa związana z wysiłkiem fizycznym lub pominięciem posiłku. W tym wypadku należy jak najszybciej podnieść poziom cukru – sprawdzi się glukoza w tabletkach, ale także cukier w kostkach, osłodzona woda lub sok pomarańczowy (zgodnie z zaleceniami lekarza).
Hiperglikemia to odwrotna sytuacja – poziom glukozy we krwi gwałtownie wzrasta. Towarzyszy jej zwiększone pragnienie, senność, nudności, utrata przytomności. Może być związana z przyjęciem zbyt dużej ilości cukrów w posiłku lub pominięciem dawki leków oraz mieć poważne konsekwencje zdrowotne. Jeśli doszło do hiperglikemii, niezwłocznie zgłoś to lekarzowi.
Choć na początku opieka nad seniorem zmagającym się z cukrzycą może się wydawać sporym wyzwaniem, dzięki poznaniu i przestrzeganiu kilku prostych zasad szybko dojdziesz do wprawy. Najważniejsze, by zachowywać czujność – obserwuj swojego podopiecznego i szybko reaguj, gdy zauważysz nagłe zmiany w jego samopoczuciu lub zachowaniu. Dzięki temu zapewnisz mu nie tylko najlepszą opiekę, ale również wsparcie w walce z chorobą.
Skontaktuj się z nami