Osoby starsze borykające się z chorobami przewlekłymi lub unieruchomione tymczasowo mają specjalne potrzeby. Kluczową rolę odgrywa tu prawidłowa opieka i pielęgnacja, ale też odpowiednio dopasowana dieta osoby leżącej. Jak ją ułożyć i o czym warto pamiętać? Podpowiadamy.
Skutki ograniczonej mobilności
Osoby leżące zmagają się często z odleżynami, obrzękiem lub bólem. Sporym utrudnieniem dla codziennego funkcjonowania są osłabienie, zmęczenie oraz typowe dolegliwości układu pokarmowego, takie jak zaparcia, biegunki, nudności i wymioty. Specjalnych metod żywienia wymaga równocześnie utrzymujący się brak apetytu, który może prowadzić do niedożywienia.
Przeczytaj również: Brak apetytu u seniora – jak sobie z nim radzić?
Połączenie mocno ograniczonej aktywności, niskiej ilości spożywanych płynów oraz szeregu przyjmowanych leków jest wyjątkowo niekorzystne. Na dłuższą metę skutkuje pogorszeniem zdrowia, utratą pewności siebie, a nawet depresją. Podopieczni przykuci do łóżka nierzadko borykają się z niepokojem, poczuciem bezradności, utratą samodzielności i spadkiem nastroju.
Dotrzymując im towarzystwa również w porze posiłków, Opiekunka może monitorować ich zachowanie, wprowadzić przyjazną atmosferę i zadbać o większy komfort. Liczy się nie tylko dieta osoby leżącej, ale też sposób podania posiłków, które powinny być kolorowe, urozmaicone i zachęcające.
Dieta osoby leżącej – co warto wziąć pod uwagę?
Właściwe żywienie jest istotne tak dla profilaktyki odleżyn, jak też ogólnej poprawy stanu podopiecznego. Ustalenie przykładowej diety osoby leżącej wymaga indywidualnego podejścia. Dobrze, jeśli Opiekunka uwzględni nie tylko jej dodatkowe przypadłości, ale również upodobania i utrwalone nawyki. Zmiany należy wprowadzać stopniowo. Aby posiłki były przyjmowane chętnie i dokańczane, warto dopilnować, aby ich smak, zapach i konsystencja odpowiadały seniorowi.
Wraz z wiekiem zmniejszają się możliwości naszego organizmu. Dotyczy to również układu pokarmowego. Znajomość źródeł najczęstszych problemów pomoże wyjść naprzeciw potrzebom i oczekiwaniom osoby starszej. Które czynniki trzeba wziąć pod uwagę podczas układania jadłospisu?
Przede wszystkim wszelkie choroby zębów i jamy ustnej oraz kłopoty z połykaniem. Kiedy żucie, rozdrabnianie lub przełykanie są utrudnione, dobrze postawić na posiłki w formie płynnej o odpowiedniej gęstości. Pamiętajmy przy tym, że przymusowy brak ruchu spowalnia pracę układu trawiennego. Powszechny jest również spadek tkanki mięśniowej oraz spowolnienie metabolizmu. Porcje powinny być mniejsze, ale regularne i bogate energetycznie. Dostosowany, zbilansowany sposób odżywiania pomoże przezwyciężyć typowe dolegliwości osób unieruchomionych, pozytywnie wpłynie też na ich emocje i kondycję psychiczną.
Dowiedz się więcej: Dieta osoby starszej a przyjmowane leki – jak uniknąć niepożądanych interakcji?
Dieta osoby leżącej – zalecenia
Zastanawiasz się, w jaki sposób monitorować dietę osoby leżącej? Pomocny może okazać się specjalny dzienniczek. Zapisuj w nim nie tylko ilość posiłków i godziny podawania, ale też żywieniowe zachowania podopiecznego. Czy zjadł wystarczająco dużo? Czy regularnie się nawadnia? W tym samym miejscu możesz planować jadłospis na następne dni, analizując jego potrzeby i preferencje. Oto kilka zasad, których dobrze przestrzegać:
- Senior powinien pić minimum 2 litry płynów na dobę. Poleca się rozmaite soki warzywne, wodę, delikatne ziołowe herbaty, które poprawiają trawienie oraz maślankę naturalną. Na perystaltykę jelit zbawienny wpływ ma napar z jednej łyżki siemienia lnianego.
- Najlepiej, jeśli tłuszcze są pochodzenia roślinnego i pokrywają około 25-30% dziennego zapotrzebowania energetycznego. Nienasycone kwasy tłuszczowe pomogą utrzymać prawidłowy poziom cholesterolu oraz ciśnienia krwi, wpływają też korzystnie na serce i układ krążenia.
- Niebagatelne znaczenie ma pełnowartościowe, charakteryzujące się niską zawartością tłuszczu białko. Do diety osoby leżącej można włączyć więc między innymi chude mięso i sery.
- Nie zapomnij o antyoksydantach, czyli witaminach, które ochronią organizm przed wpływem wolnych rodników. Zaliczamy do nich witaminę C, E, A oraz b-karoten.
- Osoby starsze leżące gorzej przyswajają pożywienie i mają ograniczony dostęp do światła słonecznego. Tym bardziej istotne są witaminy z grupy B oraz witaminę D.
- Dobrym źródłem błonnika pokarmowego są pieczywo żytnie, otręby pszenne, płatki owsiane, gruba kasza i brązowy ryż.
- Co jeszcze powinna zawierać dieta? Między innymi warzywa i owoce ze skórką, kefiry i jogurty oraz olej roślinny, na przykład oliwę z oliwek lub olej lniany.
Sprawdź także: Dieta osoby starszej – jakie posiłki przygotowywać dla seniora?
Jak karmić podopiecznego? Wskazówki dla Opiekunki
Miękkie, dobrze dogotowane składniki i lekkostrawna, zbilansowana dieta to podstawa. Specjaliści zalecają 4-5 posiłków dziennie, podawanych o stałych porach i nie w późnych godzinach wieczornych. Ile kalorii musi przyjmować osoba leżąca? W przypadku kobiet warto ta wynosi 1500-1900 kcal, a dla mężczyzn – 1700-2000.
Warto zatroszczyć się o przy tym o właściwą temperaturę jedzenia. Nie powinno być ani zbyt gorące, ani zimne. Dostosuj też ich konsystencję do możliwości podopiecznego. W przypadku znacznych braków w uzębieniu lub ogólnego dyskomfortu lepiej postawić na formę płynną lub półpłynną, posiekane drobno mięso i starte warzywa.
Czego lepiej unikać?
Karmienie osoby o ograniczonych możliwościach ruchowych to ogromne wyzwanie. Wymaga sporej dozy cierpliwości oraz zbudowania relacji opartych na wzajemnym zaufaniu. Kluczem do sukcesu pozostają prawidłowa komunikacja i uważna obserwacja. W ten sposób możesz zareagować na ewentualne trudności i wprowadzić niezbędne zmiany.
Głównym zadaniem Opiekunki jest sprawienie, aby senior poczuł się komfortowo, a jednocześnie przestrzegał żywieniowych zaleceń. Czego lepiej unikać, aby te starania zakończyły się sukcesem?
- Ogranicz spożycie cukru i soli, które zatrzymują wodę w organizmie.
- Dopilnuj, aby senior jadł w wygodnej pozycji siedzącej. Leżenie podczas spożywania posiłków zwiększa ryzyko zakrztuszenia.
- Osoba starsza może jeśli o własnych siłach? Zachęcaj ją do samodzielności, unikaj popędzania i wyręczania. Czasami trwa to znacznie dłużej, ale pozytywnie wpływa na jej nastawienie i buduje pewność siebie.
- Kiedy sytuacja tego wymaga, przejmij inicjatywę. Nakładaj małe, łatwe do połknięcia porcje i obserwuj, czy przeżuwanie lub przełykanie nie sprawia podopiecznemu trudności. Postaraj też nie uderzać sztućcami o jego zęby. Co zrobić, gdy nie chce otwierać ust? Delikatnie dotknij je czubkiem łyżki, unikając stosowania nacisku.
W przypadku braku apetytu nie warto zmuszać seniora do jedzenia. Często przynosi to skutek przeciwny do zamierzonego. O wiele lepiej jest na podstawie rozmowy i obserwacji postarać się rozpoznać przyczynę problemu. W kryzysowych sytuacjach zwróć się o pomoc do specjalisty, który pomoże dobrać najlepszy sposób postępowania.
Skontaktuj się z nami