Zapotrzebowanie na określone składniki odżywcze zmienia się wraz z wiekiem. To, co sprawdza się w diecie nastolatka czy osoby dorosłej niekoniecznie będzie odpowiadało seniorowi. Opiekujesz się osobą starszą? Poznaj jej potrzeby i najważniejsze zasady żywienia.
Styl życia a żywienie
Przede wszystkim należy pamiętać, że osoba starsza nie prowadzi aktywnego życia zawodowego. Wielu seniorów nie może też podejmować się ćwiczeń czy nawet opuszczać łóżka. Oznacza to, że ich zapotrzebowanie kaloryczne jest niższe niż u osób młodszych. Organizm seniorów zmaga się jednak z chorobami i uciążliwymi dolegliwościami. To z kolei powoduje konieczność dostarczania w ich diecie składników odżywczych wspierających układ odpornościowy.
Dlatego przygotowując posiłki dla seniora pamiętaj, by były lekkostrawne, ale bogate w warzywa, które dostarczą ważnych witamin i minerałów. Zamiast ziemniaków sięgaj po kasze, ryż, pełnoziarnisty makaron. Mięso powinno być chude i podawane naprzemiennie z rybą.
Dieta jako profilaktyka chorób
Nie zapominajmy, że zdrowe, zbilansowane posiłki to także możliwość wyeliminowania albo oddalenia w czasie niektórych schorzeń. Świetnie sprawdzają się w tym celu produkty bogate w witaminy A, C i E, czyli antyutleniacze. Podnoszą one odporność, wspomagają regenerację organizmu oraz pracę serca. Znajdziesz je w czerwonych i pomarańczowych warzywach, szpinaku, pietruszce, wątróbce wieprzowej, olejach roślinnych, czarnej porzeczce.
Równie ważne w diecie seniora są magnez i potas. Ten pierwszy pierwiastek zapobiega nadciśnieniu, miażdżycy, arytmii i cukrzycy, a także chroni przed depresją. Potas pełni natomiast ważną rolę w pracy serca oraz mięśni, reguluje ciśnienie krwi. Znajdziesz je w bananach, pomidorach, dyni, łososiu, dorszu, a także w awokado, soczewicy, otrębach owsianych, pietruszce, rukoli.
Sprawdź z jakimi schorzeniami i zagrożeniami zmaga się Twój podopieczny i dostosuj dietę do jego potrzeb.
Nawyki, które warto wyeliminować
Wielu seniorów ma niską świadomość o potrzebie zdrowego odżywiania się i bardzo często ich wybory wynikają z wieloletnich przyzwyczajeń. Dla ich lepszego samopoczucia warto wyeliminować najważniejsze błędy w żywieniu, które mogą negatywnie wpływać na ich zdrowie. Jakie to błędy?
- Zbyt duża ilość soli w posiłkach. Sól najlepiej stopniowo ograniczać i zastąpić, na przykład, świeżymi ziołami. Zdecydowanie należy zrezygnować z gotowych mieszanek przypraw typu Vegeta.
- Obecność tłuszczów utwardzanych. Ten szkodliwy rodzaj tłuszczów znajdziemy m.in. w margarynie i smalcu. Tłuszcze utwardzane obniżają poziom tzw. „dobrego” cholesterolu (HDL), podnosząc jednocześnie stężenie trójglicerydów oraz „zły” cholesterol (LDL). Konsekwencją jest rozwój miażdżycy.
- Spożywanie konserw i słonych wędlin. Wielu seniorów, żywiących się samodzielnie, sięga po najłatwiejsze w przygotowaniu rozwiązania. Należą do nich wszelkiego rodzaju konserwy, wędliny i marynaty, których skład może doprowadzić do wystąpienia nadciśnienia tętniczego.
- Cukier i słodycze. Są one bogate w węglowodany proste, które w pożywieniu przekształcane są w lipidy odkładane w postaci tkanki tłuszczowej. Efektem jest nie tylko zagrażająca zdrowiu nadwaga, ale również rozwijanie się miażdżycy naczyń krwionośnych.
- Obfite posiłki. Bywa, że seniorzy są przyzwyczajeni do spożywania 2-3 sporych posiłków w ciągu dnia. Ten nawyk również warto zwalczać dzieląc posiłki na częstsze, ale mniejsze. Obfite posiłki obciążają serce i zamiast dodawać energii powodują uczucie ociężałości oraz ospałości.
- Produkty mleczne. Sery, mleko, twarogi mogą powodować bóle brzucha i wzdęcia. Warto zastąpić je produktami, które zawierają żywe kultury bakterii, czyli kefirem, jogurtem naturalnym lub maślanką.
Wyzwania w diecie seniora
W teorii wszystko brzmi prosto, jednak w praktyce wprowadzenie zdrowej diety może okazać się sporym wyzwaniem. Trzeba walczyć z nawykami seniora, a także z ograniczeniami wynikającymi z czystej fizjologii. Jakie są największe trudności związane ze spożywaniem posiłków u osób starszych?
- Braki w uzębieniu, które utrudniają rozdrabnianie jedzenia, a w konsekwencji zaburzają proces trawienia.
- Zmniejszona ilość wydzielanej śliny i soków trawiennych utrudniające żucie oraz sprawne działanie układu pokarmowego.
- Zwolnienie perystaltyki jelit, czyli zdolności narządów do „wyciągania” z pokarmu odpowiedniej ilości składników odżywczych.
- Zburzenie zmysłu smaku i powonienia, które powodują, że potrawy mają gorszy lub mdły smak.
Dieta osoby starszej – najważniejsze zasady
Wszystko to sprawia, że seniorzy nie cieszą się posiłkami i traktują je jako sposób zaspokojenia głodu, a nie jako przyjemność. Najtrudniejszym zadaniem jest więc przywrócenie jedzeniu pozytywnych skojarzeń. Jak to zrobić? Kilka podsumowujących rad znajdziesz poniżej.
- Wybieraj pełnowartościowe składniki: świeże owoce, warzywa, mięsa i ryby, a także pełnoziarniste chleby, makarony.
- Zadbaj o dużą ilość warzyw w każdym daniu.
- Przyrządzaj chude mięso 2-3 razy w tygodniu, a w pozostałe dni wybieraj ryby bogate w kwasy omega-3.
- Zrezygnuj z gotowych mieszanek przypraw na rzecz świeżych ziół.
- Gotuj zupy, które są lekkostrawne i łatwe w spożyciu – nie wymagają gryzienia czy żucia. Dostarczą też odpowiedniej ilości płynów.
- Słodycze zastąp sałatką owocową lub jogurtem naturalnym z owocami. Pamiętaj, że owoce lepiej spożywać w godzinach przedpołudniowych ze względu na zawarte w nich cukry. Poranny metabolizm lepiej sobie radzi z ich przetworzeniem.
- Ogranicz ilość spożywanej kawy i herbaty, całkowicie wyeliminuj napoje gazowane. Zamiast nich podawaj seniorowi soki owocowe oraz wodę niegazowaną. Do wody możesz dodać miętę, cytrynę lub pomarańczę, jeśli podopieczny nie będzie chciał pić bezsmakowego napoju.
- Trzymaj się harmonogramu posiłków tak, by organizm seniora przyzwyczaił się do stałych pór jedzenia. Podziel je na pięć dań w ciągu dnia: śniadanie, drugie śniadanie/ lunch, obiad, podwieczorek, kolację.
- Spraw, by posiłki mijały w przyjemnej atmosferze – towarzysz seniorowi w jedzeniu, prowadź z nim rozmowę, upewniaj się, że jedzenie mu smakuje.
- Słuchaj potrzeb podopiecznego i pamiętaj o jego ulubionych potrawach. Staraj się je modyfikować tak, by były bardziej lekkostrawne i pożywne. Jeśli, na przykład, senior lubi pierogi, zaproponuj wersję ze szpinakiem, a tłuszcz ze skwarkami zastąp kefirem.
Skontaktuj się z nami