Praca z drugim człowiekiem jest jednocześnie źródłem dużej satysfakcji, jak i ogromnego stresu. Kiedy równowaga zostaje zachwiana i pozostajemy pod długotrwałym wpływem tego drugiego, może pojawić się syndrom zawodowego wypalenia. Podpowiadamy jak go unikać i jak sobie z nim radzić w pracy opiekuna.
Kto jest narażony na wypalenie zawodowe?
Zagrożenie wypaleniem zawodowym jest szczególnie wysokie w przypadku osób wykonujących swoją pracę od wielu lat. Syndrom ten nie jest jednak bezpośrednio uzależniony od przepracowanego czasu. W większej mierze zależy od cech osobowości oraz od tego, jak opiekun czy opiekunka radzą sobie ze stresem na co dzień.
Na przykład osoby o wysokiej wrażliwości i introwertycznej naturze są bardziej narażone na negatywne skutki stresu, przez co mogą odczuwać symptomy wypalenia znacznie szybciej. Osoby asertywne, które jasno komunikują swoje potrzeby, zazwyczaj lepiej radzą sobie ze stresującymi sytuacjami i ich negatywnymi konsekwencjami.
Nie oznacza to jednak, że osoby wrażliwe nie odnajdą się w pracy opiekunki. Przeciwnie – często cechuje je wysoka empatia, która w tej pracy jest szczególnie ważna. Jak wobec tego unikać wypalenia zawodowego? Po pierwsze, trzeba zdawać sobie sprawę z jego źródeł. Po drugie, należy wdrożyć profilaktykę, która – jak się za chwilę okaże – jest całkiem przyjemna.
Jakie są symptomy wypalenia zawodowego?
Zanim przejdziemy do konkretów, poznaj kilka symptomów, które mogą zdradzać początki wypalenia zawodowego. Jeśli zaobserwujesz u siebie podobne objawy, warto sięgnąć po środki zaradcze od razu. Jak zatem rozpoznać wypalenie? Do objawów należą:
- brak cierpliwości, irytacja, które coraz trudniej ukryć podczas kontaktów z podopiecznym,
- apatia i przygnębienie, mogące prowadzić do depresji,
- trudności z koncentracją,
- bezsenność.
Wypalenie zawodowe ma różne stadia. Zaczyna się zazwyczaj od wyczerpania emocjonalnego, któremu towarzyszy ciągłe zmęczenie fizyczne i trudności w regeneracji. Kolejnym, bardziej pogłębionym stadium jest spadek zaangażowania w wykonywaną pracę, niechętny stosunek do obowiązków, a nawet cynizm. W ostatnim stadium wypalenia zawodowego opiekun zaczyna negatywnie oceniać swoje kompetencje, traci kontrolę nad wykonywanymi obowiązkami, może popadać w depresję. To ostatnie stadium jest szczególnie niebezpieczne, nie tylko dla opiekuna, ale także dla podopiecznego, dlatego tak ważne jest podjęcie działań wcześnie zanim jeszcze pojawią się pierwsze symptomy wypalenia.
Jak zapobiegać wypaleniu zawodowemu w pracy opiekuna?
Zanim przejdziemy do konkretnych wskazówek, trzeba wspomnieć jeszcze o jednej rzeczy. Ryzyko wypalenia zawodowego wzrasta u osób, które długotrwale wykonują pracę opiekuna, a ich obowiązki zaczynają dominować nad życiem osobistym. To dlatego wyjazdy do opieki trwają zazwyczaj maksymalnie kilka tygodni, a opiekun osoby starszej ma zagwarantowany czas wolny. Bardzo ważne jest, by z niego korzystać i pamiętać o własnych potrzebach. Co zatem robić, by unikać gromadzenia się nadmiernego stresu?
Rozmawiaj o problemach
Pierwszą i jedną z najważniejszych zasad jest komunikowanie wszelkich problemów – rodzinie bliskiego, koordynatorom w agencji pośredniczącej, bliskim, a także innym opiekunkom, które mogą doradzić lub pomóc znaleźć rozwiązanie. W pracy opiekunki osób starszych źródłem stresu są bowiem sytuacje związane ze stanem zdrowia seniora czy jego samopoczuciem. Podopieczni często cierpią na demencję, tracą pamięć, borykają się z wahaniami nastroju, cierpią na dolegliwości bólowe. To wszystko powoduje, że stają się zirytowani, nerwowi, czasami agresywni. Dodatkowo, ich schorzenia mogą się pogłębiać podczas pobytu opiekunki.
Komunikuj wszelkie zmiany w zachowaniu seniora, informuj bliskich o trudnych sytuacjach i skłaniaj ich do konsultowania Twoich obaw z lekarzem. Jeśli pogarszający się stan zdrowia wymaga od Ciebie przejęcia nowych obowiązków, również konsultuj to z rodziną. Jeżeli natomiast czujesz, że obowiązki Cię przerastają albo nie masz odpowiedniego wsparcia w bliskich seniora, skontaktuj się z koordynatorem Active Care.
Zadbaj o własną przestrzeń
Już od samego początku ustal z rodziną seniora swój wolny czas i przeznacz go na robienie tego, co sprawia Ci przyjemność. Idealnie gdyby były to czynności wykonywane poza domem, w innym otoczeniu, gdzie możesz nabrać dystansu i zregenerować siły. Możesz wybrać się na spacer, do kina albo do kawiarni z inną opiekunką z okolicy. Jeśli jednak znacznie bardziej wolisz domowe zacisze i oddawanie się swojemu hobby, nie zmuszaj się do wyjść. Zadbaj, by Twój pokój był Twoją oazą. Powieś na ścianach zdjęcia bliskich, otocz się przedmiotami, które lubisz, zadbaj o swoją wygodę. Masz prawo do wolnego czasu i to prawo egzekwuj od seniora oraz jego bliskich.
Postaw na aktywność
Już pół godziny ćwiczeń dziennie pozwoli Ci skutecznie obniżyć poziom stresu i uwolnić endorfiny, znane jako hormon szczęścia. Wystarczy dynamiczny spacer, pływanie albo chwila gimnastyki. Wybierz tę aktywność, która sprawia Ci największą przyjemność i staraj się uprawiać ją regularnie.
Odżywiaj się zdrowo
Dbaj nie tylko o dietę seniora, ale również o swoją własną. Upewnij się, że jest w niej dużo warzyw i owoców, pełnoziarniste produkty, kasze i ryby. Jedz regularnie, zadbaj o lekkostrawne posiłki, pij odpowiednią ilość wody. Dostarczysz w ten sposób organizmowi niezbędnych składników odżywczych i wzmocnisz swoją odporność, która jest podstawą w walce z objawami stresu.
Stwórz harmonogram dnia
W dbaniu o odpowiednią ilość posiłków, aktywność czy właściwą dawkę snu pomoże Ci harmonogram dnia. Dzięki niemu uporządkujesz swoje obowiązki i zyskasz kontrolę nad zadaniami. Stały rozkład dnia pozwoli także seniorowi „złapać” rytm, zwiększy jego poczucie bezpieczeństwa, a w konsekwencji poprawi jego nastrój.
Jak radzić sobie z wypaleniem zawodowym w pracy opiekuna?
Jak widzisz, już niewielkie, ale systematyczne zmiany mogą ograniczyć stres, a tym samym ograniczyć ryzyko wystąpienia wypalenia zawodowego. Co jednak robić, gdy zaczynasz zauważać pierwsze symptomy? Przede wszystkim nie ignoruj ich. Wskazane wyżej porady mogą być pomocne już w chwili, gdy wypalenie zaczyna się pojawiać, ale niezwykle ważne na tym etapie jest podjęcie próby dotarcia do ich źródła.
Wypalenie zawodowe jest ściśle związane ze stresem. Co sprawia, że poziom Twojego stresu wzrasta? Czy jest to rozłąka z bliskimi? Trudności w opiece nad wymagającym seniorem? A może brak asertywności, przez który nie możesz zachować równowagi między pracą a życiem prywatnym? Zrozumienie przyczyny jest pierwszym krokiem do poradzenia sobie z wypaleniem. Jeśli ją zlokalizujesz, zastanów się, jak możesz sobie z nią poradzić. Być może pomoże wsparcie bliskiej osoby albo specjalisty? Może Twój koordynator jest w stanie pomóc? A może potrzebujesz kursu asertywności lub kursu opieki, który pozwoli Ci zachować zimną krew w trudnej sytuacji? Badania pokazują, że rozwój – czy to umiejętności miękkich czy twardych – skutecznie przyczynia się do walki z wypaleniem. Musisz zadać sobie pytanie, czy czerpiesz satysfakcję ze swojej pracy oraz czy czujesz, że możesz się w niej spełniać. W najbardziej skrajnych przypadkach, wypalenie zawodowe można pokonać jedynie poprzez zmianę zawodu.
Na koniec pamiętaj, że wypalenie zawodowe to realne zagrożenie w każdej pracy, również tej związanej z opieką. Zapewnij sobie komfort pracy i dbaj o swoje samopoczucie oraz zdrowie. Czasami będzie to wymagało od Ciebie jasnego stawiania granic, nauczenia się komunikowania własnych potrzeb. Warto jednak podejmować ten wysiłek, bo jego efekty dostrzeżesz nie tylko w życiu zawodowym, ale również w sferze prywatnej. Gorąco Cię do tego zachęcamy.
Skontaktuj się z nami