Odleżynami i pozostałymi ciężko gojącymi się ranami są zagrożone przede wszystkim osoby stale unieruchomione oraz podopieczni, którzy zmagają się z cukrzycą. Jakie działania profilaktyczne może wprowadzić Opiekunka? Kiedy najczęściej pojawiają się rany przewlekłe u osób starszych i na co warto uważać?
Czym są rany przewlekłe?
Rany przewlekłe to uszkodzenia, które pomimo zastosowania profesjonalnego leczenia oraz właściwej pielęgnacji goją się dłużej niż 4-6 tygodni. Mają tendencję do nawracania. Proces zdrowienia może być dodatkowo utrudniony – choćby za sprawą zakażenia miejscowego. Co jeszcze odróżnia rany przewlekłe od ostrych? Zazwyczaj nie są one wywołane uszkodzeniami mechanicznymi, lecz współwystępującymi stanami chorobowymi, na przykład cukrzycą lub chorobą naczyniową.
Sprawdź także: Cukrzyca u osoby starszej – co musisz wiedzieć
Rodzaje ran przewlekłych u osób starszych
Rany przewlekłe to coraz bardziej powszechny, a przy tym trudny do zwalczenia problem, który może przynieść wiele poważnych komplikacji, bólu i cierpienia. W skrajnych przypadkach prowadzą do amputacji lub nawet śmierci. Ponieważ proces leczenia jest długotrwały i wymagający, najlepiej postawić na profilaktykę i troskliwą pielęgnację.
Do rodzajów ran przewlekłych u osób starszych zaliczają się:
- Owrzodzenia – żylne, tętnicze lub o mieszanej etiologii. W rzadszych przypadkach mają też charakter alergiczny, zapalny lub nowotworowy.
- Zespół stopy cukrzycowej – w wyniku którego powstaje owrzodzenie, ale też deformacja lub uszkodzenie stopy oraz paznokci. Tym, co się liczy, jest miejscowe leczenie rany, aby jej stan nie pogorszył się w trakcie walki z cukrzycą podopiecznego.
- Odleżyny – niezmiernie trudne do wyleczenia, szczególnie jeżeli równocześnie dochodzi do zakażeń lub martwicy tkanek; powstają natomiast pod wpływem długotrwałego ucisku lub tarcia.
Rany przewlekłe u osób starszych – kiedy mogą się pojawić?
W grupie ryzyka są zwłaszcza osoby w podeszłym wieku, unieruchomione na wózku lub w łóżku, a także cierpiące na cukrzycę. Bardzo ważna jest wczesna diagnoza i dokładna obserwacja podopiecznego. Zadaniem Opiekunki jest między innymi wyeliminowanie niekorzystnych, sprzyjających pogorszeniu stanu podopiecznego nawyków oraz zalecone czynności profilaktyczne.
Cienka, delikatna skóra i pozostawanie przez długi czas w niezmienionej pozycji bez zmiany nacisku na daną partię mięśni to główne elementy grożące pojawieniem się odleżyn. Najczęściej występują one w okolicach łokci, bioder, pięt, pleców, kostek, tylnej części głowy lub barków.
Wśród pozostałych czynników ryzyka pojawienia się ran przewlekłych u osób starszych wylicza się:
- otyłość,
- ograniczenie ruchomości, w tym trudności z samodzielnym poruszaniem się lub podopieczni leżący,
- nietrzymanie moczu lub stolca prowadzące do uszkodzeń skóry,
- brak czucia bólu, ucisku, rozciągania itp.
- stany przewlekłe, takie jak cukrzyca, miażdżyca lub niewydolność krążenia,
- niedożywienie,
- upośledzenie funkcji umysłowych np. w wyniku choroby Alzheimera,
- szkodliwe nawyki, między innymi noszenie nieodpowiedniego, obcisłego obuwia, które niszczy tkankę stopy przez zbyt duży nacisk, a także brak opieki nad stopą – zachowania te sprzyjają powstawaniu owrzodzeń stopy cukrzycowej.
Sprawdź także: Zmiany skórne u seniora – co mogą sygnalizować?
Owrzodzenia cukrzycowe – jak im zapobiegać
Bardzo ważne w odniesieniu do osób starszych z cukrzycą są systematyczne kontrole stanu stóp oraz codzienne samobadanie. Jeśli ryzyko owrzodzenia jest umiarkowane, można postawić na standardowe obuwie ochronne. Innym razem niezbędne okazują się za to buty wykonane indywidualnie, uwzględniające stan chorego oraz głębokość i szerokość jego stopy.
O czym jeszcze warto pamiętać? Osuszanie stóp po kąpieli powinno odbywać się poprzez delikatne dotykanie skóry miękkim ręcznikiem. Wyeliminujcie intensywne pocieranie i zwróćcie uwagę na przestrzeń między palcami. Temperatura wody nie może przekraczać 37oC. Szczególnej troski wymagają też paznokcie. Równe lub minimalnie dłuższe niż opuszki palców, skracane są dla bezpieczeństwa papierowym pilnikiem pod kątem prostym, przy wyeliminowaniu ostrych krawędzi płytki.
Dopilnuj, aby podopieczny nie chodził boso – nawet we własnym domu lub mieszkaniu. Unikajcie obuwia z tworzyw sztucznych i materiałów nieprzepuszczających powietrza. Jego wnętrze ma być gładkie i pozbawione nierówności. Poleca się także rajstopy lub pończochy z naturalnych włókien oraz bezszwowe skarpety. Dobierzcie ich rozmiar w taki sposób, aby nie były za duże lub zbyt ciasne. Zadbaj, aby senior zmieniał je codziennie.
Przeczytaj również: Opieka nad osobą leżącą – o czym należy pamiętać
Rany przewlekłe u osób starszych – profilaktyka
Profilaktyka ma spore znaczenie dla uniknięcia ran przewlekłych u osób starszych oraz poprawy warunków gojenia jeśli doszło do owrzodzenia. Co jeszcze może zrobić Opiekunka, aby pomóc podopiecznemu? Oto kilka porad:
- Zadbaj o właściwą, wysokobiałkową dietę i odpowiednią ilość płynów. Usuń z jadłospisu napoje gazowane, kawę i mocną herbatę, czekoladę, produkty smażone, majonez, sosy na mocnych i tłustych wywarach mięsnych itp.
- Twój podopieczny jest leżący? Minimum co dwie godziny modyfikuj jego pozycję, uwzględniając położenie na obu bokach, brzuchu i plecach. Unikaj jednak nadmiernego przesuwania osoby starszej.
- Często zmieniaj pościel. Dopilnuj, aby była sucha i uszyta z miękkich, bezpiecznych tkanin. Senior nie powinien leżeć na szwach, okruchach lub guzikach.
- Jeśli masz taką możliwość, postaw na specjalne pomoce, takie jak materac przeciwodleżynowy.
- Do mycia stosuj delikatne żele i mydła oraz ciepłej wody. Regularnie wcieraj też środki nawilżające utrzymujące odpowiednie pH skóry. Unikaj za to drażniących, perfumowanych kosmetyków, które mogą uczulić lub miejscowo wysuszyć.
- Przypilnuj czystości i higieny jego miejsc intymnych.
- W przypadku korzystania z wózka dopilnuj, aby senior zmieniał pozycję siedzenia. Powinien też unosić się minimum co pół godziny, aby odciążyć poszczególne partie. W przeciwnym wypadku siedzenie nie może trwać dłużej niż dwie lub trzy godziny. Pod jego pośladki, uda i kolana warto podłożyć kliny i poduszki.
Główną zasadą profilaktyki jest jednak uważna obserwacja ciała osoby starszej. Jeśli zauważyłaś cokolwiek niepokojącego, powiadom jego bliskich lub lekarza, od którego uzyskasz też indywidualnie dopasowane porady i wskazówki. W przypadku niektórych ran przewlekłych wskazana jest rehabilitacja, składająca się między innymi z biernych ćwiczeń problematycznych sfer.
Skontaktuj się z nami