Gniew, agresja, niechęć do współpracy i aktywności. Opieka nad osobami starszymi bywa prawdziwym wyzwaniem. Co zrobić w takiej sytuacji? Z czego mogą wynikać trudne zachowania podopiecznego i jak na nie reagować, aby uniknąć dalszych konfliktów? Sprawdź!
Delikatna sytuacja podopiecznego
Zmiany związane z procesem starzenia, typowe dolegliwości osób w podeszłym wieku. Bardzo często to właśnie kondycja fizyczna odpowiada za trudne zachowania podopiecznego. Silny, przewlekły ból, rozwój schorzeń otępiennych, nagła utrata pełnej sprawności oraz brak zaufania do Opiekunki sprawiają, że senior bywa bardziej drażliwy, zniecierpliwiony i agresywny. Na samym początku warto więc zastanowić się, z czego wynika jego negatywne nastawienie. Czasami już samo zrozumienie pomaga Opiekunce lepiej przygotować się do codziennych prób i trudności.
Dowiedz się więcej: Zrozumieć osoby starsze. Lęki i obawy seniorów.
Osoba starsza, która jest coraz mniej samodzielna lub mierzy się z chorobami przewlekłymi może odmawiać współpracy i niechętnie przyjmować pomoc Opiekunki. Pogorszeniu ulega proces komunikacji, a opieka staje się prawdziwym wyzwaniem. Jak sobie wtedy radzić? Co zrobić, kiedy nawet najprostsze czynności prowadzą do konfliktu?
Pozytywne podejście i zrozumienie
Osoba starsza przesadnie reaguje na niektóre sytuacje? Niechętnie podchodzi do zmian, jest drażliwa lub boryka się ze skrajnymi emocjami? Coraz ciężej zachęcić ją do zwykłych aktywności? Chociaż czasami łatwo określić przyczyny trudnego zachowania podopiecznego, zazwyczaj okazuje się to bardziej skomplikowane. Wymaga też sporych pokładów cierpliwości, empatii i zaangażowania. Dopiero wczuwając się w jej sytuację możemy odkrywać nowe, skuteczniejsze sposoby rozwiązania problemów.
W kryzysowych sytuacjach warto przypomnieć sobie, że przesadne reakcje nie muszą wynikać ze złej woli seniora. Wręcz przeciwnie, zazwyczaj nie działa on świadomie. Co może być tego powodem?
Choroby przewlekłe
Mają postępowy charakter i znacznie zmniejszają jakość życia. Konieczność zmiany dawnych nawyków i utrata kontroli mogą prowadzić do wyjątkowo gwałtownego i trudnego zachowania podopiecznego. Bardzo ważne, aby pozostać spokojnym i nie kierować się tym, co komunikuje w przypływie bezradności. Jak sobie radzić?
Przede wszystkim uważnie obserwuj wszystkie reakcje i pozostań w kontakcie z jego rodziną. Dopilnuj, aby pomimo choroby senior poczuł się potrzebny i otoczony bliskimi. Masz wrażenie, że jego stan się pogarsza lub źle reaguje na leki? Daj znać lekarzowi prowadzącemu, gdy tylko coś Cię zaniepokoi. Pamiętaj też, że lęk spowodowany diagnozą i nowe okoliczności często powodują głęboką depresję. Jeszcze większe znaczenie mają wtedy zdrowa komunikacja oraz wzajemne zaufanie.
Więcej informacji na ten temat znajdziesz we wpisach: Częste choroby osób starszych, Depresja u seniora – wszystko, co musisz wiedzieć oraz Opieka nad seniorem chorym na nowotwór.
Choroba otępienna
Bywa przyczyną głębokiej frustracji, lęku, stresu lub agresji. Senior zmaga się często z utratą pamięci, pogarszającą się zdolnością rozumowania czy też zaburzeniami orientacji. Wszystkie objawy mogą się też z czasem nasilać. Planujesz wyjazd do osoby starszej cierpiącej na demencję starczą lub chorobę Alzheimera? Dokładnie sprawdź, w jakim jest stadium i czego możesz się spodziewać. Pomocne mogą być nasze poradniki: Jak opiekować się seniorem z demencją oraz Ćwiczenia dla chorych na Alzheimera.
Problemy z mobilnością, dysfunkcje wzroku lub słuchu
Sytuacja osób starszych z niepełnosprawnością jest wyjątkowo trudna. Często prowadzi do nieufności, stresu, gwałtownego obniżenia nastroju lub rezygnacji. Podopieczny może coraz bardziej się izolować lub reagować złością na wszelkie próby pomocy. Bardzo ważne jest wtedy wsparcie Opiekunki. Równocześnie osoba starsza powinna pozostać jak najbardziej aktywna i samodzielna.
Czasami wystarczy wprowadzić kilka drobnych zmian, aby poprawić relacje i nawiązać porozumienie z seniorem. O czym pamiętać podczas codziennej opieki i pielęgnacji?
Szczegółowe porady i wskazówki dla Opiekunek zawarliśmy we wpisach: Senior z niepełnosprawnością – jak opiekować się osobą starszą na wózku, Opieka nad niewidomym lub słabowidzącym seniorem oraz Opieka nad osobą starszą niesłyszącą.
Inne przyczyny trudnego zachowania podopiecznego
Jakie jeszcze są źródła problemów ze współpracą z seniorem?
- Wielkie życiowe przemiany, na przykład śmierć współmałżonka lub bliskiej osoby, niedawny wypadek komunikacyjny, przeprowadzka.
- Izolacja społeczna.
- Ogólne wrażenie braku kontroli, utraty samodzielności i bycia zależnym od innych osób.
- Długotrwały ból, który utrudnia normalne funkcjonowanie.
- Utrzymujący się brak apetytu, zaburzenia snu i bezsenność.
Jak rozładować napięcia?
Niepokojące zachowanie osoby starszej pojawia się tylko od czasu do czasu? Zauważyłaś, że gniew lub apatia to jej naturalna odpowiedź na sytuacje stresowe? Postaraj się rozładować napięcia i zapobiegać ewentualnym nawrotom złego samopoczucia. Jak tego dokonać? Gry i regularne spotkania towarzyskie to podstawa. Aktywność na świeżym powietrzu pomoże natomiast zlikwidować kumulujące się emocje. Upewnij się też, że jego najbliższe otoczenie jest bezpieczne, dopasowane do potrzeb i wygodne. Nie wiesz, jak się do tego zabrać? Przeczytaj wpis: Jak zadbać o bezpieczną i ergonomiczną przestrzeń w mieszkaniu seniora?
Pamiętaj, że każdy przypadek jest inny. Nie istnieje jedna, sprawdzona metoda postępowania. Zanim zaczniesz organizować czas osoby starszej dowiedz się, co naprawdę lubi robić, a czego dotychczas unikała. Obserwuj też jej reakcje. Staraj się unikać sytuacji, rozmów i przedmiotów, które powodują trudności. Usuń kłopotliwe rzeczy z zasięgu wzroku, nie wracaj do przykrych wspomnień. W ten sposób najlepiej uchronisz ją przed przyczynami złego samopoczucia.
Szukasz innych sprawdzonych sposobów postępowania? Sprawdź artykuł: Stres i gniew u seniora – jak rozładowywać napięcia.
Zadbaj o odpowiednią komunikację
Istnieje kilka zasad, których warto przestrzegać podczas rozmów z seniorem. Przede wszystkim postaraj się na bieżąco wyjaśniać każde nieporozumienie. Kiedy zauważysz, że zaczyna robić się nerwowy, spokojnie wytłumacz mu sytuację. W ten sposób będzie wiedział, czego może się spodziewać. Upewnij się, że rozumiesz, na czym polega problem, a jeśli trzeba, poproś go o powtórzenie lub dodatkowe wyjaśnienie. Zachowaj kontakt wzrokowy i spokojny ton głosu.
Jak reagować na trudne zachowania podopiecznego?
Czasami najlepiej jest… zignorować trudne zachowania podopiecznego. Zauważyłaś, że chce Cię sprowokować? Dystans i cierpliwość to podstawa. Nie okazuj strachu ani oznak rozdrażnienia. Pamiętaj jednak, że złośliwość, bunt i gniew stopniowo mogą przerodzić się w coś gorszego. Znacznie lepiej zdusić je w zarodku. Jak to zrobić? Przede wszystkim:
- używaj prostych, krótkich komunikatów i utrzymuj kontakt wzrokowy;
- jeśli sytuacja zaczyna się zaogniać, zrezygnuj z prób rozmowy i tłumaczenia. Osoba starsza szybko przestanie rozumieć, co do niej mówisz i czego oczekujesz. O wiele lepiej będzie więc zademonstrować prawidłowe wykonanie instrukcji;
- wyraźnie zasygnalizuj, że nie tolerujesz agresji – nie uśmiechaj się, zadbaj o odpowiednią mowę ciała i ton głosu. Więcej wskazówek znajdziesz w tekście: Agresja u seniora – jak reagować?
Poszukaj pomocy
Porozmawiaj z osobą starszą i spróbuj dowiedzieć się, co wywołuje jej gniew lub frustrację. Podopieczny niechętnie opowiada o swoich bolączkach lub dolegliwościach? Skontaktuj się z członkami jego rodziny. Opowiedz im o swoich dotychczasowych obserwacjach. A jeśli czujesz, że przestajesz sobie radzić z trudnym zachowaniem podopiecznego, odezwij się do koordynatora w Active Care. Pamiętaj, że każdemu w pewnym momencie może zabraknąć cierpliwości. Najważniejsze, aby nie bać się szukać pomocy oraz nie ignorować symptomów zawodowego wypalenia lub dyskomfortu.
Skontaktuj się z nami