Badania pokazują, że tylko co trzecia osoba jest w stanie rozpoznać objawy udaru mózgu. Tymczasem czas odgrywa w tym przypadku kluczową rolę. Dowiedz się, jak rozpoznać udar mózgu u seniora, jak udzielić mu pierwszej pomocy oraz jak wspierać go podczas rehabilitacji.
Udar mózgu u seniora – czynniki ryzyka
Ryzyko wystąpienia udaru mózgu wzrasta z wiekiem – szczególnie są na niego narażone osoby po 60. roku życia. Wiek to jednak nie jedyny czynnik, mogący go wywołać. U osób starszych ryzyko zwiększa się przy takich schorzeniach, jak nadciśnienie tętnicze, choroby serca, cukrzyca, zaburzenia gospodarki lipidowej.
Inną przyczyną są także złe nawyki żywieniowe i związana z tym otyłość oraz niedożywienie. Na wystąpienie udaru mózgu wpływ ma także brak aktywności fizycznej. Dlatego przy skutecznej profilaktyce należy wziąć pod uwagę oba te czynniki. Jak zadbać o prawidłowe żywienie podopiecznego? Przeczytaj wpis: Dieta osoby starszej – jakie posiłki przygotowywać dla seniora. Co zrobić, gdy podopieczny cierpi na brak apetytu albo nie chce przyjmować podawanych posiłków? Sprawdź nasze wskazówki we wpisie: Brak apetytu u seniora – jak sobie z nim radzić?
Aktywność seniora powinna być dostosowana z kolei do jego stanu zdrowia i możliwości fizycznych. W przypadku osób długotrwale unieruchomionych, wykonywanie nawet drobnych czynności podczas pielęgnacji będzie niezwykle istotne. Wprowadzenie elementów gimnastyki po konsultacji z lekarzem to też dobry sposób na zachowanie aktywności. Mobilnych seniorów warto z kolei zachęcać do codziennych spacerów, regularnego pływania i ćwiczeń fizycznych, ale także do pomocy przy pracach domowych oraz gotowaniu. Co robić, kiedy podopieczny nie chce się ruszać? Sprawdź we wpisie: Aktywność seniora – jak radzić sobie z wymówkami?
Jak rozpoznać udar mózgu?
Udzielenie sprawnej i szybkiej pierwszej pomocy przy udarze mózgu może pozwolić podopiecznemu uniknięcia wielu zdrowotnych konsekwencji. Zaczyna się ona zawsze od prawidłowego rozpoznania objawów. Jak zatem rozpoznać udar mózgu? Do typowych objawów należą:
- Zmiany w obrębie twarzy: opadanie powieki, obniżenie kącika ust czy uczucie drętwienia mięśni.
- Zaburzenia mowy: bełkotanie, problemy z udzieleniem odpowiedzi na pytanie, ze znalezieniem odpowiedniego słowa i z artykułowaniem wyrazów.
- Zawroty głowy i zaburzenia równowagi, a także nudności, wymioty, upadki i zaburzenia widzenia w jednym lub obu oczach.
- Zaburzenia czucia: porażenie kończyn lub zaburzenie czucia, które często dotyczy połowy ciała, nagłe trudności w poruszaniu kończynami, w chodzeniu.
- Zaburzenia świadomości: omdlenia, senność, napady padaczkowe.
- Silne bóle głowy z towarzyszącymi wymiotami, nadwrażliwość na dźwięk i światło.
Pierwsza pomoc przy udarze mózgu
Jeśli pojawi się najmniejsze podejrzenie, że u seniora wystąpiły objawy udaru mózgu, należy natychmiast wezwać ratownika medycznego. Służby medyczne powinny udzielić wskazówek, jak należy postępować z podopiecznym do czasu przybycia ratowników. Zapamiętaj godzinę wystąpienia lub zauważenia objawów – ta informacja może być przydatna dla medyków.
Jeżeli senior jest przytomny, należy ułożyć go wygodnie w pozycji z uniesionym tułowiem oraz osłonić sparaliżowane części ciała. Staraj się uspokajać seniora, który może być zdezorientowany. Poinformuj go, że ratownicy medyczni są już w drodze i należy spokojnie czekać na ich przybycie. Zapewnij mu komfortową temperaturę w pomieszczeniu i staraj się utrzymywać z nim kontakt. Nie podawaj wody, leków ani niczego do jedzenia.
W przypadku braku świadomości i prawidłowym oddechu, zastosuj pozycję boczną ustaloną i stale kontroluj oddech. Jeżeli zauważysz zatrzymanie krążenia, konieczne będzie wykonanie masażu serca.
Przeczytaj również: Pierwsza pomoc dla seniora
Pamiętaj: Zawsze warto wiedzieć, gdzie znajduje się dokument tożsamości seniora, jego historia medyczna i lista przyjmowanych leków. Trzymaj je zawsze w jednym miejscu. W ten sposób nie będzie potrzeby szukania dokumentów w awaryjnych sytuacjach.
Rodzaje udarów a leczenie
To, w jaki sposób przebiegać będzie leczenie, zależy od rodzaju udaru. Wyróżniamy trzy jego typy:
- Udar niedokrwienny – występuje najczęściej i jest nazywany zawałem mózgu. Ma miejsce, kiedy do mózgu przestaje dopływać krew.
- Udar krwotoczny – znany potocznie jako wylew. W tym przypadku tkanka nerwowa jest niszczona przez krew, która dostaje się z pękniętego naczynia krwionośnego do mózgu albo do przestrzeni, która otacza mózg. Jest on trudniejszy w leczeniu i znacznie częściej kończy się zgonem.
- Miniudar – przejściowy atak niedokrwienny, którego objawy ustępują w ciągu doby. Bywa zapowiedzią dużego udaru, dlatego nie można go lekceważyć. Rozpoznanie miniudaru i zastosowanie odpowiednich działań zapobiegawczych może uchronić chorego przed większym atakiem.
Rodzaj udaru rozpoznaje się w szpitalu dzięki badaniu tomografem lub rezonansem magnetycznym. Jeżeli u podopiecznego wystąpił udar niedokrwienny, lekarze usuną skrzeplinę lekami. W przypadku udaru krwotocznego niezbędne jest zahamowanie krwawienia.
Konsekwencje udaru i odpowiednia rehabilitacja
Udar może mieć bardzo różne konsekwencje dla seniora. Wielu z nich musi na nowo opanować podstawowe czynności, jak chodzenie, siedzenie czy poruszanie kończynami. Bywa niezbędna także pomoc logopedyczna, a nad samopoczuciem podopiecznego powinien czuwać także psycholog.
Jedno jest pewne: rehabilitacja powinna zostać wdrożona najszybciej, jak to możliwe. To długotrwały proces, wymagający dużo dyscypliny – zarówno u seniora, jak i u opiekunki. Jeżeli opiekujesz się podopiecznym, który przeszedł udar i wymaga rehabilitacji, bądź w kontakcie z medykami, logopedą i rehabilitantem. Dowiedz się, jakie ćwiczenia możecie wykonywać w domu oraz jak stopniowo podnosić poprzeczkę dla lepszych efektów.
Przede wszystkim jednak zapewni seniorowi wsparcie psychiczne – będzie go potrzebował. Dezorientacja, utrata panowania nad własnym ciałem, trudny codziennej gimnastyki mogą wpłynąć negatywnie na jego samopoczucie. Obserwuj jego zachowanie i reaguj na sygnały pojawiającej się depresji. Zachęcaj też bliskich seniora, by okazywali mu wsparcie, odwiedzali, spędzali z nim czas. To go podbuduje i zachęci do podejmowania wyzwań rehabilitacji.
Przeczytaj również: Częste choroby osób starszych
Skontaktuj się z nami