Wraz z wiekiem rośnie ryzyko występowania różnych schorzeń lub niefortunnych sytuacji. Starsze osoby są narażone na zaburzenia równowagi i upadki, których konsekwencje mogą być odczuwalne nie tylko fizycznie, ale i psychicznie. Jak sobie poradzić z zespołem poupadkowym u podopiecznego? Jak uniknąć upadku?
Wielkie problemy geriatryczne
Upadki osób starszych są zaliczane do wielkich problemów geriatrycznych (ang. geriatric syndromes), grupy problemów, które dotyczą seniorów. Do ich grona należą m.in. zaburzenia równowagi, nietrzymanie moczu, zaburzenia psychiczne, zaburzenia termoregulacji, odleżyny, pogorszenie pracy narządów zmysłów, zespół słabości. Niestety, wymienione schorzenia często potrafią być bagatelizowane lub tłumaczone podeszłym wiekiem. Jednak przy zastosowaniu odpowiedniej rehabilitacji i prawidłowym doborze leków, życie seniora dotkniętego problemem geriatrycznym może ulec znacznej poprawie.
Przyczyny upadków u osób starszych
Upadek, czyli utrata równowagi, wydaje się być niegroźnym zdarzeniem – jednak nie dla seniorów. Ryzyko upadku i jego konsekwencji u osób starszych drastycznie wzrasta. Wynika to z osłabionego układu kostnego (który jest bardziej podatny na obrażenia niż w przypadku osób młodych) oraz występujących przewlekłych schorzeń. Osoby cierpiące na choroby neurologiczne, choroby układu sercowo-naczyniowego oraz zespoły metaboliczne są szczególnie narażone na upadki. Groźba utraty równowagi występuje również, gdy senior z czasem zmienia swoją postawę podczas chodu (tułów wychylony do przodu), przyjmuje leki zaburzające poczucie równowagi.
Dlatego opiekując się osobą starszą, należy zachować szczególną ostrożność. Często podopieczny przecenia swoje możliwości ruchowe, źle ocenia sytuację, wykonuje czynność, która kosztuje go zbyt wiele wysiłku. To momenty, w których najczęściej dochodzi do upadku. Po każdym takim zdarzeniu osoba starsza powinna być zbadana przez lekarza. Nieraz oprócz urazu fizycznego (otarcie, uderzenie, skręcenie, złamanie) może dojść do urazu psychicznego, czyli zespołu poupadkowego.
Zespół poupadkowy – co to jest?
Zespół poupadkowy można porównać do traumy, jaką osoba starsza przeżywa po upadku. Traci wiarę w siebie i swoją niezależność, boi się samodzielnego poruszania się, robi to powoli i ostrożnie. W konsekwencji dochodzi do zmian w zachowaniu u osoby starszej. Zaczyna unikać wychodzenia z domu i większej aktywności fizycznej. Ogranicza wykonywanie prostych, codziennych czynności. Odczuwa lęk na myśl o potencjalnym następnym upadku.
Zespół poupadkowy nie musi być od razu zauważony. Często jest to proces, dlatego po każdej utracie równowagi warto obserwować zachowanie podopiecznego. Jeśli przejawia charakterystyczne objawy, warto przejść do działania.
Jak pomóc osobie starszej z zespołem poupadkowym?
Osoba starsza cierpiąca na zespół poupadkowy wymaga szczególnej opieki i uwagi. Należy okazać jej wsparcie, zrozumienie i cierpliwość. Ogromną rolę odgrywa rozmowa. Warto omówić przyczynę upadku, wyjaśnić, że taka sytuacja może przydarzyć się każdemu niezależnie od wieku. Dobrze jest przekonać seniora do powrotu do aktywności fizycznej, np. zaczynając od małych czynności. W przypadku mocnej traumy można rozważyć spotkanie z psychologiem i fizjoterapeutą, którzy fachowo ocenią stan seniora. Jednak cały proces walki z zespołem poupadkowym powinien odbywać się z szacunkiem do podopiecznego. Nie należy robić niczego wbrew jego woli lub na co nie jest psychicznie gotowy.
Jak zapobiegać upadkom seniorów?
Do upadków najczęściej dochodzi w domu. Aby im zapobiec, warto dostosować otoczenie do możliwości podopiecznego: zadbać o dobre oświetlenie wnętrza (ale nie za mocne, by nie oślepiało), usunąć z podłogi przedmioty, o które może się potknąć (kable, dywany, niepotrzebne szafki i kwiaty stojące na ziemi itp.), obniżyć progi w drzwiach, usunąć półki wiszące na wysokości głowy seniora lub niżej. Śliskie panele najlepiej zastąpić miękką wykładziną. Jeśli w domu są schody, powinny posiadać poręcze z gumowymi uchwytami, których łatwiej jest się przytrzymać, wchodząc lub schodząc. W łazience przyda się mata antypoślizgowa, prysznic z krzesełkiem dla osoby starszej oraz uchwyty ułatwiające wstawanie lub zachowanie równowagi. Zwykłe domowe pantofle warto wymienić na kapcie z gumową podeszwą.
To tylko wybrane przykłady, jak można zminimalizować ryzyko upadku osoby starszej. Jednak ważna jest nieustanna opieka i rozmowa. Osoby starsze często tracą poczucie własnej wartości lub pewności siebie z powodu swoich dolegliwości, dlatego bywa, że chcą udowodnić sobie lub innym, że są w pełni sprawne ruchowo. Warto rozmawiać z nimi o naturalnych ograniczeniach w podeszłym wieku i tłumaczyć, że obecność opiekuna ułatwia życie.
Zespół poupadkowy można pokonać
Zespół poupadkowy można zwalczyć rozmową, życzliwością i wyrozumiałością. Dla osoby starszej liczy się wsparcie bliskich, dlatego nie wolno zostawiać jej samej z przeżywaną traumą. Zachęcajmy do powrotu do aktywności fizycznej i wykonywania tych samych czynności co przed upadkiem oraz zadbajmy o bezpieczne otoczenie, aby uniknąć podobnych sytuacji w przyszłości.
Skontaktuj się z nami