Skóra to największy organ naszego ciała i jednocześnie najlepszy sygnalizator chorób. Wiele schorzeń można bowiem wykryć obserwując zmiany na skórze. Zobacz, co powinno wzbudzić Twój niepokój.
Obserwacja skóry seniora
Jako opiekunka osoby starszej na pewno jesteś wyczulona na wszelkie chorobowe objawy czy zmiany w zachowaniu podopiecznego. Szybką reakcję na choroby umożliwić może także obserwowanie skóry. Kiedy to robić? Najlepiej każdego ranka, podczas codziennych czynności pielęgnacyjnych.
Jest to szczególnie ważne u seniorów ze stomią, ale także w miesiącach, kiedy pojawiają się kleszcze czy inne owady. Sprawdzaj wtedy również miejsca ukryte – pachy, pachwiny, skórę za kolanami, gdzie najczęściej ukrywają się kleszcze.
Pamiętaj, by sprawdzać również skórę głowy pod włosami, a także paznokcie u stóp, na których często rozwija się grzybica.
Jeżeli opiekujesz się seniorem ze stomią, stosuj dokładne zalecenia lekarza. Skóra wokół worka stomijnego jest szczególnie narażona na rozwój stanów zapalnych i grzybiczych. Wymaga przestrzegania specjalnych zasad i zachowania określonych środków ostrożności.
Przeczytaj także: Opieka nad seniorem ze stomią – praktyczne porady
Jak zmienia się skóra z wiekiem?
Trzeba przy tym pamiętać, że wiele zmian na skórze jest całkowicie normalnych. Skóra zmienia swój wygląd z biegiem lat i z czasem pojawiają się na niej przebarwienia, plamy, znamiona i pieprzyki. Dzieje się tak ze względu na procesy fizyczne, jakie zachodzą w organizmie, m.in.:
- zmieniony cykl dojrzewania naskórka,
- niższe nawilżenie skóry i zwiększoną utratę wody,
- zmiany w ukrwieniu skóry,
- zanik włókien sprężystych.
Znaczenie mają także przyjmowane leki, obciążenia genetyczne oraz styl życia, obejmujący odżywanie, aktywność czy czas spędzany na zewnątrz.
Nie wszystkie zmiany muszą więc świadczyć o stanach chorobowych. Mogą to być, na przykład, plamy wątrobowe, które powstają w wyniku nadmiernego odkładania się melaniny – pigmentu skóry. Są one płaskie, o nieregularnym kształcie, ich faktura jest taka sama jak reszta skóry. Przyczyną powstawania plam wątrobowych są promienie słoneczne, a także niektóre leki związane z leczeniem przewlekłych chorób.
Przeczytaj także: Częste choroby osób starszych
Zawsze trzeba jednak dokładnie obserwować pieprzyki i znamiona, które mogą być całkowicie nieszkodliwe, ale mogą też sygnalizować groźnego czerniaka. Jeżeli zmienia się ich faktura albo rozmiar, należy koniecznie udać się do lekarza. Innymi niepokojącymi sygnałami jest wypukłość, a także sączący się płyn.
Zmiany skórne – co powinno budzić niepokój
Regularne obserwowanie skóry jest ważne, ponieważ pozwala ono szybko dostrzec wszelkie nowe zmiany. Jeśli nie sprawiają one bólu, nie różnią się fakturą od skóry, wystarczy je monitorować, ewentualnie wspomnieć o nich przy najbliższej wizycie u lekarza.
Przeczytaj także: Podopieczny u lekarza – praktyczne wskazówki
Jeżeli jednak pojawiają się inne objawy lub dolegliwości, towarzyszące zmianom, należy je niezwłocznie skonsultować z dermatologiem. Co powinno zaniepokoić opiekunkę? Między innymi:
- swędzenie,
- zaczerwienienie i obrzęk,
- bladość i woskowata faktura,
- wspomniane już wypukłości, zmiany w rozmiarze, sączący się płyn,
- wysypka, nawet jeśli nie towarzyszy jej swędzenie – może świadczyć o reakcji alergicznej.
Dbając o zdrowie seniora, warto poznać charakterystykę najczęściej spotykanych chorób skórnych u seniora. Zobacz, co musisz wiedzieć, by odróżnić niepokojące zmiany od tych całkowicie normalnych:
Grzybica
Osoby starsze są szczególnie narażone na rozwój grzybicy ze względu na występujące w podeszłym wieku zaburzenia krążenia obwodowego czy cukrzycę. Grzybica może rozwijać się w różnych częściach ciała. Najczęściej atakuje stopy oraz paznokcie stóp. Towarzyszy jej zaczerwienienie, swędzenie, a w zaawansowanym stadium ogniska zapalne, brunatne łuski skórne i pęknięcia. Grzybicę paznokci można natomiast poznać po kolorze płytki – staje się ona żółtobrązowa, jest gruba i wrażliwa na ucisk.
Zakażenie drożdżakowe
Otyłość, cukrzyca, zaburzenia hormonalne, antybiotyki to tylko niektóre przyczyny zakażenia drożdżakowego. Jest ono wywoływane przez grzyby należące do rodzaju Candida, stąd nazwa – kandydoza. Może ona pojawić się w fałdzie pachwinowo-udowym, międzypośladkowym, na stopach, a także w układzie narządów moczowo-płciowych. W zależności od miejsca objawy mogą być różne. Najczęściej są to: zaczerwienienie, złuszczanie naskórka, świąd, owrzodzenia, bolesność, treść ropna.
Róża
Jeżeli na skórze pojawia się rumień i towarzyszy mu obrzęk, może to świadczyć o wystąpieniu choroby bakteryjnej wywoływanej przez paciorkowce. Róża pojawia się ona najczęściej na twarzy lub na podudziu. Należy ją jak najszybciej poddać leczeniu, ponieważ jej rozwój może doprowadzić do innych objawów, jak zapalenie naczyń limfatycznych czy ropowica.
Łuszczyca
Ta choroba o charakterze autoimmunologicznym powoduje rozpad naskórka i powstawanie stanów zapalnych. Objawem jest także swędzenie. Łuszczyca może mieć poważne konsekwencje dla zdrowia, dlatego nie należy jej bagatelizować. Można ją rozpoznać po wykwitach skórnych pokrytych łuskami. Są one często symetrycznie ułożone. Najczęściej pojawiają się w okolicach kolan, łokci oraz na owłosionej skórze głowy.
Łojotokowe zapalenie skóry
Przyczyny łojotokowego zapalenia skóry nie są do końca znane. Schorzenie może być wywoływane wzmożoną aktywnością gruczołów łojowych, zaburzeniami pracy układu odpornościowego, ale także nieodpowiednią dietą, higieną osobistą czy zaburzeniami hormonalnymi. Może towarzyszyć mu delikatny rumień i złuszczanie naskórka. Łuski są wówczas tłuste i żółte. Zmiany najczęściej pojawiają się na owłosionej skórze głowy, a następnie przechodzą na nieowłosioną skórę, wzdłuż linii włosów, brwi, za uszami oraz na fałdy nosowo-wargowe.
Odparzenia
Przegrzanie, przesuszenie czy nadmierna potliwość mogą prowadzić do odparzeń. Towarzyszy im zaczerwienienie, obrzęk, świąd i ból. Nie należy ich ignorować, ponieważ mogą doprowadzić do rozwoju zakażenia bakteryjnego lub grzybiczego. Odparzenia leczone są preparatami stosowanymi miejscowo.
Odmrożenia
Wychłodzenie najczęściej dotyka kończyn i w przypadku osób starszych jest szczególnie niebezpieczne. Zwłaszcza u osób z cukrzycą, które ze względu na zaniżony próg bólu, mogą nie zdawać sobie z odmrożenia sprawy. Konsekwencją może być długotrwałe leczenie, amputacja kończyny, a nawet śmierć. Najczęstsze objawy odmrożenia pierwszego stopnia to ból lub szczypanie i obniżona wrażliwość skóry. Najpierw staje się ona czerwona, a następnie kredowa, kiedy naczynia obwodowe obkurczają się. Powstają wówczas obrzęki, którym towarzyszy ból. Odmrożenie może mieć również bardziej dokuczliwe objawy. Na skórze pojawiają się wtedy pęcherze wypełnione krwistym płynem o kolorze purpurowym. Zanika czucie na skutek uszkodzenia zakończeń nerwowych. Uszkodzone zostają też mięśnie, a niekiedy również kości.
Pielęgnacja skóry u seniora
Skóra to bardzo ważny organ, pełniący ochronną funkcję dla organów wewnętrznych. Należy dbać o niego przez całe życie, a szczególnie w wieku podeszłym, kiedy skóra traci składniki odżywcze i jest narażona na działanie procesów starzenia się organizmu.
Przeczytaj także: Dieta osoby starszej – jakie posiłki przygotowywać dla seniora?
O czym powinnaś pamiętać jako opiekunka osoby starszej w zakresie pielęgnacji skóry seniora? Oto kilka wskazówek:
- Zawsze zabezpieczaj skórę seniora przed działaniem promieni UV. Ochronę może stanowić okrycie ciała, ale także kremy z wysokim filtrem.
- Latem stosuj także preparaty przeciw komarom i kleszczom.
- Upewnij się, że podopieczny nosi wygodne buty i ubranie. Niewinne otarcia i odciski mogą się przerodzić w stany zapalne, zakażenia lub uporczywe rany.
- Pamiętaj, że skóra osób starszych potrzebuje nawilżenia. Stosuj preparaty nawilżające i natłuszczające podczas codziennej pielęgnacji.
- Jeżeli opiekujesz się seniorem ze stomią, dokładnie stosuj się do zaleceń lekarza. W tym przypadku używanie kremów natłuszczających może doprowadzić do powstawania ran i odparzeń w okolicy worka stomijnego.
- Stosuj zbilansowaną dietę, która wzmocni odporność podopiecznego i zapewni mu odpowiednie ilości wody.
- Staraj się chronić seniora przed upadkami i mechanicznymi uszkodzeniami skóry. Starannie opatruj rany, a wszelkie niepokojące objawy konsultuj z lekarzem.
Skontaktuj się z nami